เลี้ยงปลาตู้

ปลาที่เราเลี้ยงไว้ในตู้อาจเป็นโรคได้โดยที่เราไม่ได้นึกฝันและการที่ปลาเกิดโรคนั้น เราก็มักจะคิดเสียว่าไม่ร้ายแรง เหมือนคนเป็นหวัดธรรมดาเท่านั้น ต่อเมื่อปลาตายไปนั่นแหละ เราจึงจะคิดแก้ไขกัน แต่ก็สายเสียแล้ว เมื่อปลาในตู้ตายไปตัวหนึ่งตัวอื่นๆ ก็มักจะพลอยตายไปด้วย เหมือนเกิดโรคระบาด ฉะนั้น

ในการเลี้ยงปลาตู้มีข้อที่ท่านควรคำนึงอยู่เสมอข้อหนึ่งว่าปลาในตู้ของท่านอาจเป็นโรคได้ไม่ในเวลาใดก็เวลาหนึ่ง เพราะฉะนั้นขออย่าได้ประมาทว่าปลาของท่านจะไม่เป็นโรค ความที่จะกล่าวต่อไปนี้เป็นเพียงความรู้กว้างๆ เท่านั้น แต่ผู้เลี้ยงปลาควรจะทำความเข้าใจให้ดีว่า เมื่อปลาของท่านเกิดโรคขึ้นแล้วอย่านอนใจ ให้รีบจัดการแยกปลาที่เป็นโรคออกจากตู้เลี้ยงเสียทันที โดยเอาปลาที่เป็นโรคเข้าตู้พยาบาลและจัดการเยียวยารักษาเสีย โรคเกือบทุกชนิดที่เกิดแก่ปลานั้นอาจรักษาได้ ข้อสำคัญขอให้เอาใจใส่เรื่องความสะอาดในตู้ปลาของท่านเป็นอย่างดีจะช่วยป้องกันโรคปลาได้มาก เพราะโรคปลานั้นบางทีก็เกิดจากความไม่สะอาดในตู้ปลาของท่านนั่นเอง เมื่อปลาเกิดโรคขึ้นตัวหนึ่ง ความนิ่งนอนใจของท่านก็จะทำให้ตัวอื่นติดโรคด้วย

เพื่อป้องกันการระบาดของโรคปลา ท่านควรจะมีตู้สำรองอีกตู้หนึ่งไว้สำหรับกักปลา และอาจใช้เป็นตู้พยาบาลปลาไปด้วยก็ได้ กล่าวคือ เมื่อท่านซื้อปลาใหม่มา อย่าเพิ่งเอาลงตู้เลี้ยงทันที ควรจะเอาลงตู้กักไว้สักระยะหนึ่งก่อน เพื่อดูว่าปลานั้นจะมีโรคอะไรหรือไม่ ถึงพืชน้ำก็เหมือนกัน ถ้าจะเอามาไว้ในตู้เลี้ยงก็ต้องดูก่อนว่าจะมีสิ่งแอบแฝงที่จะที่จะนำโรคมาให้หรือไม่ตู้กักปลานี้ไม่จำเป็นต้องตกแต่งอะไรให้พิสดารเหมือนตู้เลี้ยงเพียงแต่มีหินสักสองสามก้อนก็พอ เพื่อให้ปลารู้สึกสบายเท่านั้น ระยะเวลาที่กักก็ควรจะเป็นสักสองหรือสามสัปดาห์ ซึ่งเป็นระยะที่โรคจะสำแดงอาการ ถ้าปลานั้นมีโรคอะไรติดมาตลอดระยะนี้ท่านควรเฝ้าดูอย่างพิถีพิถันว่าปลาจะเกิดมีจุดหรือฝ้า ฯลฯ ขึ้นตามส่วนใดส่วนหนึ่งของตัวปลาหรือไม่ หากมีอาการโรคปลาปรากฏให้เห็น ท่านก็จะได้ใช้ตู้นั้นเป็นตู้พยาบาล จัดการบำบัดเยียวยาได้ในตัว

สำหรับพันธ์ไม้น้ำที่จะใช้ประดับตู้ เมื่อจะใช้พืชชนิดใดก็ควรตรวจดูเสียก่อน แม้ว่าพืชจะไม่มีอาการโรคปรากฏให้เห็นได้อย่างปลา แต่ก็อาจมีสิ่ง “แปลกปลอม” โดยสารพืชนั้นอยู่ด้วย เช่น ไข่พยาธิ และไข่ทาก เป็นต้น ซึ่งจะเป็นอันตรายแก่ปลาได้ ทางที่ดีถ้าท่านจะใช้พืชชนิดใดแต่งตู้ ควรล้างพืชนั้นในน้ำยาโปแตสเซียมเปอร์แมงกาเนตผสมอ่อนๆ เพื่อทำลายสิ่งมีชีวิตที่ติดมากับพืชเสียก่อน จึงจะปลอดภัย

อนึ่งถ้าท่านใช้ตู้หลายใบ ไม่ว่าจะเป็นตู้เลี้ยงปลา ตู้กัก และตู้พยาบาล ท่านควรมีสวิงหรือตาข่ายของใครของมัน อย่าใช้สวิงหรือตาข่ายสำรวม เพราะอาจพาเชื้อโรคจากตู้หนึ่งไปยังอีกตู้หนึ่งได้ และการถ่ายน้ำจากตู้หนึ่งไปลงอีกตู้หนึ่งก็ไม่ควรกระทำด้วยเหตุผลอย่างเดียวกัน

ควันบุหรี่ ควันไฟ กลิ่นสเปรย์ กลิ่นสี หรือน้ำมันชักเงาเครื่องแต่งบ้าน เหล่านี้อาจทำให้น้ำในตู้เลี้ยงปลาเสียได้เหมือนกัน เครื่องสูบอากาศเข้าไปในตู้จะสูบสิ่งเหล่านี้เข้าไปด้วย โลหะและซีเมนต์ก็อาจทำให้น้ำเสียได้ ส่วนผสมไนเตรทมีแอมโมเนียเป็นต้น สำหรับใช้ในเครื่องกรองน้ำทางชีวภาพนั้น ควรจะใช้แต่น้อยที่สุด และการเปลี่ยนน้ำก็ควรทำเป็นประจำดังกล่าวแล้วข้างต้น

ทั้งๆที่อาหารปลาสำเร็จรูปก็ประกอบด้วยคุณภาพสูงอยู่แล้ว การให้ปลาอย่างอื่น เช่น ลูกน้ำ ก็ควรจะทำบ้างเพื่อมิให้ปลาเกิดรู้สึกจำเจและเพื่อป้องกันการขาดวิตามินบางชนิดด้วย